Bệnh viêm não do nhiều loại virut gây ra như Arbovirus, các virut đường ruột, virut thủy đậu, quai bị… Nhưng trong mùa hè chủ yếu là Arbovirus gây viêm não.
Nguy cơ viêm não do muỗi đốt
Viêm não do Arbovirus gia tăng trong mùa nắng nóng. Nguồn lây bệnh là những động vật có vú nhỏ và một số loại chim, ngựa… Muỗi đốt động vật chứa mầm bệnh rồi đốt người truyền bệnh cho người. Bệnh gây viêm màng não, viêm não để lại di chứng, hôn mê, thiểu năng trí tuệ, liệt thần kinh sọ não… tỷ lệ tử vong khá cao.
Arbovirus gây ra các bệnh viêm não St. Louis, viêm não Nhật Bản B và các bệnh: sốt Dengue, sốt vàng, sốt xuất huyết. Mùa hè nóng ẩm, muỗi phát triển nhiều, trong khi nhiều người ngại mắc màn khi ngủ đã tạo điều kiện cho muỗi đốt nên nguy cơ viêm não càng cao. Mặt khác cũng do nóng bức, trẻ em thường chỉ mặc quần đùi, áo cộc tay hoặc cởi trần nên càng dễ bị muỗi đốt, làm tăng tỷ lệ trẻ mắc bệnh viêm não.
Chẩn đoán hình ảnh tổn thương não trong bệnh viêm não do Arbovirus.
Viêm não xuất hiện thế nào?
Một trường hợp viêm não điển hình, bệnh nhi thường có các triệu chứng như sau: sốt cao kèm theo các triệu chứng tổn thương hệ thần kinh trung ương gồm: nhức đầu dữ dội, buồn nôn và nôn mửa, cứng cổ, lú lẫn, mất định hướng, thay đổi nhân cách, co giật, rối loạn nghe và nói, ảo giác, mất
trí nhớ, đờ đẫn, hôn mê.
Tuy nhiên, ở trẻ nhỏ, các dấu hiệu trên không điển hình và khó phát hiện nên cần phải dựa vào một số dấu hiệu quan trọng là: nôn mửa, thóp phồng (nếu còn thóp), khóc không thể dỗ nín hoặc khóc tăng lên khi trẻ được bồng lên hoặc làm thay đổi tư thế, gồng cứng người.
Do viêm não có thể xuất hiện sau hoặc đồng thời với các bệnh nhiễm virut nên ở bệnh nhi có những triệu chứng đặc trưng của các bệnh này trước khi có biểu hiện viêm não. Viêm não cấp tính thường diễn biến từ 1- 3 tuần, nếu hồi phục cũng rất chậm, phải từ vài tuần đến vài tháng bệnh nhi mới hồi phục được chức năng tối đa.
Nếu viêm não tổn thương nặng đến thân não, nơi có trung tâm hô hấp, tuần hoàn, điều nhiệt… bệnh nhi dễ tử vong.
Chẩn đoán xác định bệnh, bác sĩ phải chọc lấy nước não tủy bệnh nhi xét nghiệm tìm thấy virut gây bệnh. Hoặc nuôi cấy phân lập được virut từ máu bệnh nhi. Các kỹ thuật chụp cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ não có thể thấy tổn thương do viêm não.
Cho đến nay,
khoa học vẫn chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu bệnh viêm não do virut. Mặc dù có thuốc kháng virut nhưng thuốc chỉ có tác dụng với một số loại virut chứ không phải tất cả các virut. Do đó, việc điều trị chủ yếu là hỗ trợ, nâng cao thể trạng cho bệnh nhân và chữa triệu chứng.
Việc theo dõi và kiểm soát huyết áp, tần số tim, hô hấp, bồi phụ nước và điện giải và nhất là chống phù não rất quan trọng đối với bệnh nhi. Kháng sinh diệt virut dùng trong trường hợp viêm não do herpes
simplex virus.
Còn hấu hết các trường hợp viêm não không cần dùng kháng sinh vì không có tác dụng. Sử dụng corticosteroid, các dung dịch ưu trương để chống phù não. Dùng các thuốc an thần và chống co giật khi bệnh nhi bị co giật. Đối với các ca bệnh nặng, có rối loạn hô hấp, tuần hoàn, bệnh nhi cần được điều trị tích cực như thông khí nhân tạo, chống sốc…
Arbovirus gây viêm não.
Phòng bệnh viêm não
Do việc điều trị cũng rất khó khăn và nhiều di chứng nên phương châm đối phó với bệnh viêm não do virut là “phòng bệnh hơn
chữa bệnh”.
Bản thân bệnh viêm não thì không thể phòng ngừa được, nhưng chúng ta có thể phòng ngừa các bệnh có thể dẫn đến viêm não. Đó là các bệnh nhiễm khuẩn ở trẻ em như sởi, quai bị, thủy đậu… có thể phòng ngừa bằng tiêm chủng. Đối với bệnh viêm não đã có vaccin như viêm não Nhật Bản B thì tiêm vaccin cho cả trẻ em và cả người lớn để bảo vệ.
Phòng bệnh viêm não do Arbovirus chủ yếu là chống muỗi đốt và diệt muỗi.
Chống muỗi đốt bằng cách mặc quần dài, áo dài tay, đeo tất che chân. Tránh cho trẻ em chơi ngoài trời vào lúc bình minh hoặc hoàng hôn, vì đây là thời điểm muỗi hoạt động mạnh nhất. Luôn ngủ trong màn kể cả ngủ ban ngày.
Diệt muỗi bằng cách: dùng các chất phun diệt muỗi. Phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh quanh nhà để loại bỏ nơi muỗi đậu và đẻ. Đậy kỹ các vật dụng chứa nước không cho muỗi bay vào đẻ trứng. Loại bỏ các dụng cụ có khả năng đọng nước như mảnh bát vỡ, gáo dừa, ống lon, vỏ xe… là nơi có thể chứa nước và muỗi để trứng.
Diệt lăng quăng bằng các phương pháp dân gian như thả cá bảy màu vào các nơi đựng nước; đậy kín các vật chứa nước không cho muỗi vào đẻ.
Gần đây, người ta còn diệt bọ gậy bằng hạt nở polystyrene: rải lên trên mặt nước nhằm tạo thành một lớp nổi phủ kín mặt nước. Với một lớp các hạt nở dày khoảng từ 1 – 2cm phủ hết toàn bộ mặt nước là đủ để ngăn muỗi đẻ trứng trên mặt nước và làm cho bọ gậy muỗi sẽ chết do không tiếp xúc được với mặt nước để thở.
Đặc điểm của hạt nở polystyrene là không bị phân hủy và có khả năng nổi trên mặt nước được một vài năm. Hạt nở polystyrene không độc hại đối với người, động vật, cá và khi thả vào nước uống cũng bảo đảm an toàn.
Xem thêm bài viết phòng bệnh viêm não Nhật Bản trong mùa hè:
