Nguyên nhân gây viêm xoang

Nguyên nhân viêm xoang hiện nay được các chuyên gia nhận định là có rất nhiều yếu tố kết hợp gây ra. Không xuất phát từ một nguyên cụ thể nào nhưng qua khảo sát thấy thường viêm xoang xuất hiện là do sự kết hợp của nhiều yếu tố.

Viêm xoang là một bệnh gặp khá phổ biến ở nước ta. Trẻ em và người trưởng thành đều có thể bị viêm xoang, nhưng tỷ lệ người trưởng thành mắc bệnh này cao hơn nhiều so với trẻ nhỏ. Viêm xoang có thể gặp quanh năm nhưng mùa đông – xuân thì có số lượng người mắc nhiều hơn, đặc biệt là bệnh VX có liên quan đến dị ứng.

Tại sao bị viêm xoang?

Xoang là một hệ thống xương rỗng thuộc hộp sọ và nối tiếp, liên thông với nhau. Có nhiều xoang như: xoang hàm, xoang trán, xoang bướm và xoang sàn.

Nguyên nhân viêm xoang hiện nay được các chuyên gia nhận định là có rất nhiều yếu tố kết hợp gây ra. Không xuất phát từ một nguyên cụ thể nào nhưng qua khảo sát thấy thường viêm xoang xuất hiện là do sự kết hợp của một số yếu tố như sau: 

Bị viêm nhiễm làm cho sự lưu thông không khí giữa các xoang bị ứ trệ, chất nhầy ở niêm mạc các xoang tiết ra không được lưu thông tạo điều kiện thuận lợi cho vi sinh vật phát triển.

Do nhiễm khuẩn sau cảm cúm, viêm amidan hay viêm VA. Đối với vi khuẩn thì có một số bình thường sống ký sinh ở trong xoang không gây bệnh, nhưng khi gặp điều kiện thuận lợi thì chúng trở nên gây bệnh (ví dụ do niêm mạc xoang bị tắc nghẽn, bị viêm nhiễm do virút…).

Ô nhiễm môi trường không chỉ làm hại đến “sức khỏe” của hành tinh xanh mà đi kèm theo đó là sự gia tăng của nhiều bệnh, trong số đó, viêm xoang là một đại diện điển hình.

Nhiều năm gần đây, cùng với đà đô thị hóa và mức độ “đậm đặc” của khói bụi từ những khu công nghiệp, từ lưu lượng xe “nhìn đâu cũng thấy kẹt” là số lượng bệnh nhân đến khám tại chuyên khoa Tai mũi họng vì bệnh viêm xoang (niêm mạc trong xoang bị viêm) ngày một đông hơn.

Nguyên nhân hàng đầu được cho là do ô nhiễm môi trường

Theo BS. Nguyễn Hải Tùng, Trưởng khoa Tai mũi họng, BV Triều An, trong số những nguyên nhân bên ngoài dẫn đến bệnh viêm xoang, phổ biến nhất là không khí ô nhiễm tại các đô thị lớn, các khu công nghiệp nhiều nhà máy… Môi trường không trong lành làm vùng xoang mũi dễ bị dị ứng, hoặc bội nhiễm.

Tiếp đến là do tiếp xúc, chẳng hạn như khi bơi lội tại những hồ bơi có chất lượng nước không đảm bảo, những người có bệnh lý tiềm ẩn về vách ngăn hoặc có cơ địa dị ứng thì khi tiếp xúc với nước dơ thường xuyên cũng sẽ gây nên viêm xoang.Người ta gọi  các loại vi khuẩn này là vi khuẩn gây bệnh cơ hội.

Viêm xoang cũng hay gặp ở những người bệnh có cơ địa dị ứng (gặp phải thức ăn có tính chất gây dị ứng, phấn hoa, hóa chất, bụi nhà, lông thú, mạt, nấm mốc. Ngoài ra do hít phải bào tử nấm trong không khí, khi vào xoang, gặp điều kiện thuận lợi phát triển thành viêm xoang do nấm. đang bị dị ứng như: mề đay, chàm, tổ đỉa, viêm da dị ứng, viêm mũi dị ứng kéo dài…) làm cho niêm mạc các xoang bị phù nề gây chít hẹp hoặc tắc nghẽn tạo điều kiện cho vi sinh vật phát triển rồi gây bệnh. 

Người ta cũng gặp viêm xoang do bị sâu răng, nhiễm trùng răng, đặc biệt là ở hàm trên; người có sức đề kháng kém như người cao tuổi, trẻ em còi xương suy dinh dưỡng, những người mắc bệnh đường hô hấp mạn tính kéo dài (viêm phế quản mạn tính, hen phế quản, giãn phế quản…). 

Do chấn thương mũi dẫn tới lệch vách ngăn cũng gây viêm xoang.

Những người dùng kháng sinh không hợp lý, lạm dụng các loại thuốc kháng sinh trong điều trị một số bệnh đặc biệt là dùng thuốc aspirin nhưng không dung nạp thuốc làm cho vi khuẩn kháng lại kháng sinh cũng rất có thể bị viêm xoang. Ngoài ra, người ta thấy môi trường sống không trong sạch, khói bụi, khói bếp, khói thuốc lá cũng là những yếu tố thuận lợi dẫn đến viêm xoang.

Bội nhiễm từ những đợt cảm cúm cũng là một nguyên nhân bên ngoài khác. Khi bị cảm cúm, cơ thể nhiễm siêu vi, gây chảy mũi, kết hợp với không khí dơ, khói bụi và vi trùng, từ viêm mũi sẽ chuyển đến viêm xoang theo đường tự nhiên vì xét về giải phẫu học, mũi và xoang thông nhau bằng những lỗ thông.
Một số nguyên nhân bên trong thường gặp là viêm xoang do sâu răng; viêm xoang do sau chấn thương, máu tụ trong xoang; ở trẻ em có thể do bị viêm a-mi-đan gây nhiễm trùng…

Ngoài ra còn có những nguyên nhân tự nhiên như người có cơ địa bệnh lý về polip, niêm mạc thoái hóa tạo thành khối polip (khối u lành tính) trong mũi, trong xoang, dẫn đến viêm xoang do polip.

Xét về thời gian, viêm xoang chia làm hai loại: cấp tính và mạn tính. Viêm xoang cấp tính thường ban đầu do siêu vi (cảm cúm), sau đó bị bội nhiễm, nếu điều trị đúng cách có thể khỏi hẳn sau 1-2 tuần. Viêm xoang mạn tính phức tạp hơn vì thường tái phát, khó điều trị dứt điểm. Nguyên nhân thường trên nền dị ứng, do ô nhiễm môi trường, khí hậu có nhiệt độ thay đổi.

Một trường hợp rất hay gặp là bệnh nhân làm việc trong phòng máy lạnh, mũi phải điều tiết với không khí lạnh, khi bước ra ngoài, trời nóng, mũi lại phải điều tiết, khiến cho tình trạng dị ứng không thuyên giảm.

Triệu chứng và điều trị

Để phân biệt giữa sổ mũi, nghẹt mũi khi bị cảm cúm thông thường với tình trạng mũi “tắc nghẽn” do viêm xoang, BS. Hải Tùng đưa ra một số yếu tố sau: nếu chỉ bị cảm cúm, bệnh nhân sổ mũi nhiều nhưng nước mũi thường trong còn viêm xoang, bệnh nhân có nước mũi đặc, kèm triệu chứng nhức mũi, nhức một hoặc hai bên xoang (xoang hàm và xoang sàng dễ bị nhức nhất, còn xoang trán và xoang bướm thường sẽ nhức khi bệnh kéo dài), cảm thấy nặng ở mũi, đôi khi nghe khó…

Cả viêm xoang cấp tính lẫn mạn tính đều có thể nhẹ hoặc trở nặng, tùy theo diễn biến của bệnh. Trong trường hợp nhẹ, chỉ cần uống thuốc kháng viêm, kháng dị ứng, kèm theo dùng thuốc xịt mũi để làm loãng chất nhầy, trôi bợn dơ, giúp mũi thông thoáng. Nếu bị nặng (kéo dài, các triệu chứng diễn ra thường xuyên…) cần đến khám chuyên khoa Tai mũi họng để được rửa xoang, hoặc nếu cần sẽ phẫu thuật nội soi để lấy mủ ra khi điều trị không hiệu quả.

Không điều trị đúng phương pháp và kịp thời bệnh viêm xoang có thể đưa đến những biến chứng rất nghiệm trọng như viêm tắc nghẽn mô quanh vùng mặt, viêm tắc tĩnh mạch xung quanh (tĩnh mạch hang), có thể làm mù mắt… 

Biểu hiện của viêm xoang

Chúng ta có thể gặp VX cấp tính hoặc VX mạn tính. Về căn nguyên thì VX được chia thành 2 loại chính là VX do nhiễm khuẩn và VX dị ứng. Một số vi khuẩn thường gây VX như: S. pneumoniae, H.influenzae, S. pyogenes, P.aeruginosa hoặc có cả Staphylococcus…

Dù là VX thuộc loại gì đi nữa thì giai đoạn đầu có thể có đau đầu, sốt, có khi sốt cao (gặp chủ yếu VX cấp ở trẻ em) nhưng hầu hết là sốt nhẹ, nhất là trong loại VX cấp tính.

Đau đầu có thể kéo dài cả ngày lẫn đêm nhưng thường đau nhất là lúc nửa đêm về sáng. Đau đầu tăng lên lúc nửa đêm về sáng là do chất nhầy tiết ra ở niêm mạc xoang bị ứ đọng lại làm tắc nghẽn. Đau nhức vùng hố mắt, thái dương cũng là triệu chứng hay gặp trong VX.

Người bị VX thường bị nghẹt mũi (do mũi bị viêm nhiễm, phù nề), chảy mũi nước và có thể hắt hơi nhiều lần trong ngày, nhất là sáng sớm lúc mới ngủ dậy. Chất tiết ra từ xoang sẽ chảy xuống họng làm người bệnh có cảm giác khó chịu hoặc gây ngứa họng.

Nhiều trường hợp VX kèm theo viêm mũi làm cho rối loạn khứu giác như không ngửi được mùi hoặc ngửi không chính xác mùi. VX có thể do sâu răng và khi xoang bị viêm nhiễm do vi khuẩn làm mưng mủ trong xoang và mủ chảy ra ở họng, mũi làm cho hơi thở của người bệnh hôi, khó chịu cho cả người bệnh lẫn người tiếp xúc.

Nói chung, khi bị VX thường dễ bị lây lan từ xoang này sang xoang khác do chúng có cấu tạo liên thông với nhau, người ta thường dùng danh từ là viêm đa xoang (có nghĩa là nhiều xoang bị viêm cùng một lúc). Trong các triệu chứng của VX, thường các xoang phía trước bị viêm (xoang hàm, xoang trán, xoang sàn trước…) thì triệu chứng thường rõ rệt hơn viêm các xoang ở phía sau.

Những trường hợp VX mạn tính thường làm cho người bệnh mệt mỏi, khó chịu, hay bị đau đầu ê ẩm. VX cấp tính mà không phát hiện và điều trị sớm, dứt điểm thường chuyển thành VX mạn tính. Hậu quả của VX không được điều trị dứt điểm có thể đưa đến nhiều bệnh nguy hiểm như áp xe não, mờ mắt do viêm thị thần kinh nhãn cầu… Một đặc điểm nữa cũng cần lưu ý là VX rất dễ bị tái phát, nhất là gặp lại những nguyên nhân gây VX từ ban đầu.

Làm gì để phòng bệnh viêm xoang?

Khi đường hô hấp trên không được vệ sinh sạch sẽ thì tạo điều kiện cho các vi khuẩn sống ký sinh và sống phát triển. Vì vậy, cần vệ sinh răng, miệng thật tốt như đánh răng trước và sau khi ngủ dậy, súc họng nước muối sinh lý hàng ngày.

Nếu bị viêm họng, viêm amiđan thì cần được điều trị dứt điểm không để bệnh trở thành mạn tính. Ở trẻ nhỏ khi bị viêm VA cần được khám và làm theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng (nạo VA). Người lớn và trẻ em khi bị sâu răng, viêm chân răng, viêm lợi, mủ chân răng cần được khám và điều trị không để bệnh trở thành mạn tính rất dễ gây nên VX kèm theo.

Những người bị bệnh dị ứng, nhất là bệnh dị ứng có liên quan đến đường hô hấp trên như hen phế quản, viêm mũi dị ứng, VX dị ứng… cần được khám và điều trị dứt điểm. Mùa lạnh cũng rất cần giữ ấm cổ, không nên tắm nước lạnh. Cần có môi trường sống trong sạch, ra đường nên đeo khẩu trang để tránh bụi bẩn. Không nên hút thuốc lá, thuốc lào, đặc biệt là những người đang bị viêm họng, VX, viêm mũi.

Nên lưu ý rằng bệnh VX vẫn có thể chữa khỏi được hoàn toàn với điều kiện được khám sớm và điều trị đúng, nhất là được khám và điều trị ở các bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng có kinh nghiệm. Những người đã được bác sĩ chẩn đoán bị VX có thể xông mũi bằng hơi nước ấm và có thể cho vào đó vài giọt tinh dầu như dầu bạc hà.

Hàng ngày nên uống nước vừa đủ để làm loãng chất tiết nhầy dễ lưu thông, tránh ứ đọng. Không nên lạm dụng một số thuốc nhỏ mũi, xịt mũi vì rất có thể bị lệ thuộc thuốc, chỉ dùng theo chỉ định của bác sĩ khám bệnh cho mình và dùng trong một thời gian ngắn.

Blogsudo Tổng Hợp

Đăng bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *