Cách nuôi cá Hà Lan, cá Mún

Cá hà lan (platy) còn gọi là cá hoà lan, cá mún, hột lựu là loài cá dễ nuôi và phổ biến, có lẽ ai chơi cá cảnh đều biết đến tên loài cá này. Sau đây mình xin giới thiệu một số đặc điểm, cách nuôi, kỹ thuật nuôi cá hà lan để các bạn có thể tham khảo giúp nuôi cá sống lâu và khỏe mạnh.

Cá hà lan là loài cá đẹp dễ nuôi

Loài cá trong họ Poeciliidae được nuôi nhiều để làm cảnh. Tính hiền lành, thân thiện, sống thành đàn. Chiều dài cá lớn nhất của chúng là 9 cm. Cá đẻ con, mắn đẻ và dễ sinh sản. Cá thường bị tạp giao vô tình hay cố ý giữa các loài trong giống

Cá hà lan rất dễ nuôi, phải nói là cực kỳ dễ nuôi. Các chuyên gia nuôi cá cảnh thường khuyên những người mới chơi nên xài loài cá này vì 5 đặc điểm sau: Chúng có tuổi thọ dài hơn cá bảy màu (guppy), ít bị bệnh hơn cá bình tích (molly) và không đòi hỏi không gian rộng như cá kiếm (swordtail). Bên cạnh đó, màu sắc của chúng rất đẹp và cũng vô cùng nhanh lớn.

Platy, moon fish, cá hòa lan, cá hà lan là một loài cá cảnh đẹp gắn liền với hồ thủy sinh. Cá hà lan cũng giống cá bảy màu là sự lựa chọn tuyệt vời cho những người mới nuôi cá cảnh, cá rất dễ nuôi và sinh sản rất tốt.

Cá hà lan là loài cá được cộng đồng chơi thừa nhận là rất mẫn cảm đối với môi trường và các loại bệnh tật. Những người chơi cá hà lan thường gặp phải tình trạng cá chết hàng loạt do bệnh hoặc thay đổi thời tiết đột ngột. Đối với những người mới chơi thì tình trạng cá ra đi mà không kịp nói lời từ biệt ngay từ khi mới mua về là rất phổ biến.

Bài viết này nhằm mục đích giúp mọi người, mà đa số là những người mới chơi cá Hà Lan có thể tránh được tình trạng này với những hướng dẫn cơ bản.

Cá hà lan, cá mún, hột lựu

1. Thông tin chung về cá mún, cá hà lan

Tên khoa học: Xiphophorus spp.
Tên Tiếng Anh: Platy; Moon fish; Variable platy; Sunset platy; Red balloon platy.
Tên Tiếng Việt: Hòa lan; hà lan; hột lựu; hà lan lùn.
Nguồn cá: Sản xuất nội địa

Chi tiết phân loại:

Bộ: Cyprinodontiformes (bộ cá sóc)
Họ: Poeciliidae (họ cá khổng tước)
Thuộc loài: Cá hòa lan trên thị trường rất hiếm gặp dạng thuần chủng, cá có nguồn gốc từ các loài: Xiphophorus maculatus, Xiphophorus variatus, Xiphophorus xiphidium.
Nguồn gốc: Cá nhập nội từ thập niên 70, đến thập niên 90 có thêm hạt lựu và nhiều dạng màu mới, sau năm 2000 có thêm hồng mi. Cá hiện đã sản xuất giống phổ biến trong nước.
Hình dáng: Cá hòa lan có hình dạng tương tự như cá bình tích molly nhưng kích thước và tỷ lệ chiều dài thân so với chiều cao thân nhỏ hơn, đặc biệt là đa dạng về máu sắc (đỏ, vàng, cam trắng, xanh, đen, tím…) và kiểu phối hợp màu sắc. Mức độ phổ biến nhiều, mức độ ưa chuộng trung bình, giá 2-4 ngàn đồng/con.
Cá hà lan lùn: là dạng hà lan với thân rất ngắn, lưng cao, bụng tròn, kích thước nhỏ. Màu phổ biến là màu đỏ hoặc màu đốm đen. Khi lai cá hột lựu với nhau có thể cho ra cá hòa lan nhưng mức độ hiếm ở chiều ngược lại. Mức độ phổ biến nhiều, mức độ ưa chuộng trung bình, giá 2-4 ngàn/con.

Cá hà lan lùn

2. Chi tiết đặc điểm sinh học

Phân bố: Mexico và trung Mỹ Chiều dài cá (cm): 6 – 9
Nhiệt độ nước (C): 18 – 25
Độ cứng nước (dH): 15 – 30
Độ pH: 7 – 8
Tầng nước ở: Mọi tầng nước, đa số bơi tần giữa đến trên mặt nước.

Cách nuôi cá hòa lan, cá hà lan:

Thể tích bể nuôi (L): 100 (L)
Hình thức nuôi: Cá hòa lan rất hiền lành, thích hợp nuôi chung với các loài cá cảnh nhỏ khác trong bể thủy sinh như: cá neon, cá bảy màu, cá bình tích, … Cá rất khỏe nếu được nuôi trong hồ có trồng cây thủy sinh.
Yêu cầu ánh sáng: Vừa
Yêu cầu lọc nước: Trung bình, không cần cũng không sao.
Yêu cầu máy sục khí: Trung bình, nếu nuôi trong hồ rộng không cần máy sục khí, cá hà lan rất khỏe.
Loại thức ăn: Thực vật, trùng chỉ, giáp xác, côn trùng, thức ăn viên .…
Tóm lại một câu: dễ ăn, dễ nuôi, dễ đẻ, dễ chăm sóc ngang ngửa cá bảy màu.
Chiều dài bể: 80 cm
Thiết kế bể: Bể trồng nhiều cây thủy sinh và có không gian rộng. Cá cũng thích hợp trong bể nuôi chung.
Chăm sóc: Cá khỏe, dễ nuôi, ưa môi trường nước hơi cứng, kiềm, lợ nhẹ. Cá thích hợp và lên màu đẹp ở nhiệt độ thấp hơn so với các loài trong họ Poeciliidae khác.
Thức ăn cho cá hà lan: Cá ăn thực vật, trùng chỉ, giáp xác, côn trùng, thức ăn viên (thức ăn chính).
Sinh sản: Cá hột lựu mái thường bé hơn cá đực, cá cái bụng rất to, cá đực cá vây lưng và vây hậu môn dài hơn cá mái. Cá đẻ con, mắn đẻ và dễ sinh sản. Cá thường bị tạp giao vô tình hay cố ý giữa các loài trong giống

Cá hà lan con

3. Một số vấn đề thường gặp khi nuôi cá Hà Lan

Trước hết phải khẳng định rằng có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng tới sức khỏe của cá hà lan, bài chỉ xin đề cập tới một số yếu tố quan trọng và thường gặp ở mức độ kinh nghiệm, không mang yếu tố chuyên sâu, đối với cá Hà Lan ở Việt Nam: môi trường nước, thức ăn, nhiệt độ và tâm lý của cá hà lan.

Môi trường nước:

Đối với đa phần người chơi cá hà lan thì việc xác định độ ph của môi trường nuôi là một việc làm quá cầu kì và mang tính lí thuyết. Nguồn nước như thế nào được coi là phù hợp để có thể nuôi cá Hà Lan phát triển tốt?

Một nguồn nước được cho là phù hợp với cá hà lan sẽ đáp ứng các tiêu chuẩn: không có màu sắc, mùi vị lạ, nước trong (không đặc, sánh), không bị yếm khí, không có các yếu tố gây bệnh có thể nhìn thấy bằng mắt thường (điển hình là sán…), đạt sự cân bằng về các yếu tố oxy (có thể bơm oxy trực tiếp vào nước trước khi sử dụng hoặc trong quá trình nuôi cá sử dụng máy sủi khí loại nhẹ) và hệ vi sinh.

Trong các yêu cầu về chất lượng nước thì khó khăn nhất với người chơi ở Việt Nam là tạo hệ vi sinh, làm giàu oxy và làm trong nước (thật ngạc nhiên là nhiều người chơi không quan tâm đến việc làm trong nước và tạo hệ vi sinh).

Một số thắc mắc:

Nước cần phải không có váng trên bề mặt: câu trả lời là không cần thiết, vì chỉ cần nước giàu oxy thì quá trình hô hấp của cá được đảm bảo.
Cần cho muối vào nước: không bắt buộc, dù muối có 2 tác dụng cơ bản là diệt khuẩn cho nước và sát trùng vết thương nếu cá bị thương, ngoài ra có thể diệt nấm khi cá bị bệnh nấm trắng. Vấn đề muối với nguồn nước xin được bàn cụ thể ở phần sau của bài viết.
Sử dụng lá bàng khô ngâm trong nước: không bắt buộc, có tác dụng phòng bệnh, nhược điểm có thể tạo ra màu sắc lạ cho nước.

Tranh luận về vấn đề muối và nguồn nước dành cho cá hà lan:

Rất nhiều người chơi cá hà lan ở Việt Nam (và cả các loại cá khác) cho rằng muối giống như 1 loại thần dược đối với cá cảnh. Thực tế nhiều người chơi cá là lan ở Việt Nam đã sử dụng muối rất tốt trong việc nuôi dưỡng cá hà lan. Như tôi đã nói ở trên, tác dụng của muối rất tốt, đặc biệt là tác dụng phòng bệnh. Cách làm rất đơn giản là cho 1 ít muối vào hồ nước sao để diệt mầm bệnh có hại trước khi cho cá vào hồ nước.

Nhiều người chơi cá hà lan ở Việt Nam sẵn sàng chỉ ra nhiều ưu điểm khác và bảo vệ phương pháp này.

Tuy nhiên tôi đã từng thực hiện phương pháp này, nhiều lần nó có tác dụng và cũng từng đó lần tôi phải gánh chịu hậu quả là nhìn những con cá mà mình yêu quý ra đi. Từ đó tôi rút ra những kinh nghiệm cơ bản sau:

Việc sử dụng muối cho nguồn nước nuôi cá hà lan phải hết sức thận trọng: liều lượng muối phải phù hợp, nếu không cá của bạn sẽ thành cá muối.

Những đối tượng cá nào có thể sử dụng muối cho vào môi trường nuôi: nên áp dụng với cá trưởng thành từ 2-3 tháng tuổi trở nên, và phải đang khỏe mạnh. Điều này có nghĩa cá con mới đẻ thì vẫn có thể dùng nước muối với liều lượng thấp. Tôi nhấn mạnh sử dụng với cá đang khỏe mạnh bởi vì với các trường hợp cá đang yếu, bệnh ngoài da hoặc bị thương, nước muối bên cạnh tác dụng diệt khuẩn, diệt nấm trắng còn có 1 tác dụng phụ khủng khiếp đó là làm tụt nhớt trên cơ thể cá.

Lớp nhớt bao quanh cơ thể có tác dụng hết sức quan trọng đối với cá hà lan, mất đi nó thì cá của bạn cầm chắc cái chết. Một vấn đề khác đối với cá đang bệnh ngoài da, bị thương hoặc nấm đó là muối quá liều sẽ khiến cá bị xót, dẫn tới shock và chết thê thảm (biểu hiện là cụp đuôi, lắc, cháy đuôi vây và ra đi).

Cá hà lan mới lớn

Cách sử dụng nước muối hợp lý cho cá hà lan: khi cá của bạn bị bệnh nấm trắng hoặc bị thương, bị bệnh ngoài da. Bạn có thể pha một dung dịch nước muối với nồng độ thấp (cá hà lan nhỏ và yếu nên không bao giờ dùng nồng độ cao), nguồn nước sử dụng cùng chất lượng và điều kiện như nước trong bể (không nên dùng nước bể nuôi nếu bể có mầm bệnh, có thể dùng nếu cá bị thương do đánh nhau).

Tiến hành vớt cá nhẹ nhàng để không làm shock cá, ngâm trong dung dịch muối từ 5 đến 10 phút sau đó trả lại cá vào bể. Với các trường hợp bị nấm trắng hoặc bệnh ngoài da nếu có điều kiện nên cách ly cá bệnh, kết hợp sử dụng máy sưởi (mua từ vài chục đến hơn 100K/1 cái) để nhiệt độ 30-32 độ liên tục cho đến khi cá hết bệnh. Nếu không có điều kiện tách riêng thì bạn vẫn nên sử dụng sưởi cho cả đàn cá, như vậy thì cá sẽ sớm khỏi bệnh. Nếu đàn cá của bạn không có thói quen sống với nước có pha muối, khi chúng bị bệnh thì việc cân nhắc sử dụng muối nên thận trọng.

Trong một số trường hợp cá biệt nước mối có tác dụng ổn định tâm lý, dưỡng cá.

Một số vấn đề cơ bản thường gặp khác liên quan đến chất lượng nước:

Thực tế việc nuôi cá hà lan không bắt buộc phải sử dụng máy lọc nước bể cá mới có thể tạo ra được nguồn nước tốt. Nhiều người chơi cá vẫn lựa chọn cách nuôi cá không sử dụng hệ thống lọc mà chỉ dùng các nguyên liệu tạo vi sinh hoặc làm nơi trú ẩn cho vi sinh, thả trực tiếp vào bể (các loại rong, bèo, cây thủy sinh, nham thạch, gốm, sứ lọc…), kết hợp sủi không khí và thay nước theo ngày hoặc tuần, chế độ thay nước thường áp dụng tùy vào tuổi và số lượng của đàn cá. Tuy nhiên thường không thay quá 50% lượng nước trong bể.

Nhiều trường hợp không sử dụng bất cứ nguyên liệu nào nhưng trong nguồn nước có sẵn hệ vi sinh tốt thì vẫn có thể nuôi cá hà lan tốt , ví dụ bể nước để lâu ngày…

Nhiệt độ:

Có lẽ bất cứ ai chơi cá hà lan thì đều ít nhất một lần thấy cá của mình bị bệnh nấm trắng. Bệnh nấm trắng có 3 nguyên nhân gây ra là nhiệt độ thay đổi đột ngột (thường là giảm đột ngột từ 4-5 độ trở lên) và thứ 2 là do môi trường nước quá ô nhiễm, thứ 3 là do lây nhiễm từ cá bị bệnh. Bệnh này được cho là dễ chữa vì chỉ cần duy trì nhiệt độ nước ở mức 30-32 độ và giữ nước sạch, thay nước đều là có thể chữa khỏi.

Chơi cá hà lan thì cần hết sức chú ý đến vấn đề nhiệt độ của môi trường nuôi. Cá hà lan có thể sống mà không bị bệnh tật gì trong điều kiện nhiệt độ từ 20 đến 32 độ. Thực tế trong điều kiện mùa đông tại Hà Nội, tôi đã nuôi những chú cá RREA red lace với nhiệt độ sưởi là 22 độ, cá vẫn sinh trưởng và sinh sản tốt. Mùa hè thì cá hà lan không nên để ngoài sân mà không che chắn gì, vì bạn sẽ có 1 nồi cá luộc.

Điều tối quan trọng là giữ cho mức độ biến thiên nhiệt độ trong môi trường nuôi cá chỉ ở mức dưới 5 độ. Tôi từng chứng kiến những bạn nuôi cá hà lan tại Sài Gòn vào mùa mưa, khi nhiệt độ trời nắng ban ngày là 33-35 độ, trải qua một vài cơn mưa lớn kéo dài ban đêm nhiệt độ có thể xuống dưới 30 độ, đàn cá ngay lập tức bị bệnh nấm trắng.

Cá hà lan nuôi trong bể thủy sinh

Thực tế việc nhiệt độ tăng không làm ảnh hưởng nhiều tới cá hà lan bằng nhiệt độ giảm, trừ trường hợp tăng quá nhiều và quá đột ngột, tăng trên 35 độ hoặc tăng kết hợp giảm liên tục.

Thức ăn:

Cá hà lan là loài ăn tạp nên chế độ ăn tốt nhất cho cá là chế độ ăn hỗn hợp. Các loại thức ăn được ưa chuộng sử dụng tại Việt Nam là: artemia, trùn chỉ (giun), sâu đông lạnh, artemia khô, trứng tôm, trứng tép, bobo (hồng trần)…. Thức ăn khô tổng hợp: aquafin, thức ăn khô dùng để nuôi tép, cám công nghiệp, tomboy, tảo sprirulina…

Điều cần lưu ý khi cho cá ăn đó là không dùng thức ăn đã hỏng, không để thức ăn thừa làm ô nhiễm nước. Khắc phục vấn đề này bằng cách cho ăn từng phần, sau khi ăn tiến hành hút thức ăn thừa ra ngoài hoặc sử dụng lọc chất lượng tốt để hạn chế ô nhiễm, thay nước…

Trong trùn chỉ và bobo đôi khi có lẫn các nguồn bệnh như sán nên nếu có điều kiện nên tiến hành lọc, khử trùng thức ăn trước khi cho ăn (một số bạn sử dụng tetra để khử trùn chỉ, bobo thì tiến hành lọc).

4. Thị trường mua bán, giá bán cá hà lan và lưu ý

Giá trung bình (VND/con): 2500
Giá bán min – max (VND/con): 2000 – 10000
Mức độ ưa chuộng: Trung bình
Mức độ phổ biến: Nhiều
Cá hà lan rất khỏe trong hồ thủy sinh, khi cá đã khỏe thì sống rất dai
Cá hà lan là loài ăn rêu hại, rất háo ăn nếu bỏ đói thường xuyên sẽ ăn luôn cả rêu có lợi

1 bình luận

lazy mochi viết:

Tháng Tư 23, 2020 lúc 5:01 sáng

mình mới mua 1 cặp cá mún về , ai dè 1 tiếng sao và bể thì nó sanh con , mẹ bỉm đang đẻ con thì mình ko bik vì trời rất tối ,mình vô tình vớt cá mẹ sang bể khác để làm quen với cá molly và guppy thì thấy mấy con cá con ,mình hoảng để nó trở lại bễ cũ ko bik có sao ko mà bụng nó hơi phồng 1 chút mà nó mới đẻ có 6 cá con ko bik có sao ko mọi ng . ai bik lí do thì xin trả lời giúp mình nhé

Trả lời

Cách nuôi cá Hà Lan, cá Mún